** ΣΚΛΑΒΟΣ ΞΑΝΑΣΚΥΨΕ Ο ΡΩΜΙΟΣ ** (Όποιος διαβάσει αυτό το άρθρο της Κ.Ι.Δ. χίλιες φορές θα ζήσει…!!! σε αντιπαραβολή με το στίχο του Διονυσίου Σολωμού *Όποιος πεθαίνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει*!
<<Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός…>>
Γράφει η Καλλιόπη Ι. Δημητροπούλου
Το επίκαιρο -όσο ποτέ άλλοτε- ποίημα με τον τίτλο “Γύριζε- Αποκριτική γραφή”, γράφτηκε το 1908, από τον εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά. Μέσα από την ακριβή του τέχνη, ο ποιητής, με έντονα δραματικό τρόπο, εκφράζει την απόγνωσή του για τη μαστιγωμένη από όλα τα δεινά, την πάμφτωχη και κατατρεγμένη χώρα του. Ο λαός πεινά, η Ελλάδα αναγκάζεται σε επαιτεία. Η ήττα, η πτώχευση, οι ίντριγκες, τα υψηλά χαράτσια, η εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας στις ξένες δυνάμεις, όλα συνθέτουν τη ζοφερή πραγματικότητα με τα επακόλουθα ιστορικά καταστροφικά γεγονότα.
Βρισκόμαστε στο 1908, στην αφετηρία του 20ου αιώνα, με τη χώρα σε πλήρη διάλυση και τον ταλαίπωρο λαό σε πλήρη απόγνωση. Ο ποιητής οσμίζεται την καταστροφή, αγωνιά, πονά και οδύρεται για την κατάντια της χώρας του τόσο, που τολμά να χαρακτηρίσει την Ρωμιοσύνη “πόρνη”. Ο λαός, άβουλος και δίχως ελπίδα, ασφυκτιά σε μια Ελλάδα που αιμορραγεί ρημαγμένη, χρεοκοπημένη, ταπεινωμένη και υπόδουλη οικονομικά, κοινωνικά και ηθικά. Παλεύει να σταθεί στα πόδια της με την οικονομική βοήθεια των ξένων, με οδυνηρό αντάλλαγμα βέβαια, ουσιαστικά το ξεπούλημα της εθνικής της κυριαρχίας. Οι ανίκανοι, δημοκόποι και τσαρλατάνοι πολιτικοί ηγέτες, με τον λαό φερέφωνό τους, ταλαιπωρημένο και αποκαρδιωμένο από τους πολιτικάντηδες δημαγωγούς που τον σέρνουν απογυμνωνένο στη νεκρική του κλίνη, συνθέτουν το μακάβριο σκηνικό της τότε ελληνικής κοινωνίας.
Τα τραγικά ιστορικά γεγονότα που ακολούθησαν, επιβεβαιώνουν την απόγνωση του ποιητή. Το «δρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται», του κωμωδιογράφου Μενάνδρου σε απόλυτη ισχύ. Την ελληνική εξαθλίωση επισφραγίζουν οι καταστροφές των πολέμων. Ας απαριθμήσουμε: Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913), ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918), ένας βαθύτατα οδυνηρός Εθνικός Διχασμός (1915-1922). Ακολουθεί η Μικρασιατική Καταστροφή (1922), η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, αλλά και η Μεγάλη Ύφεση. Αναπόφευκτα ακολουθεί ο δρόμος της σκληρής προσφυγιάς, οι αμείλικτες Δικτατορίες. Και η λίστα συνεχίζεται. Ένας οδυνηρός Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ένας ακόμη πιο θλιβερός Εμφύλιος πόλεμος που σακατεύουν και αποδεκατίζουν τον ελληνικό πληθυσμό.
Ο Παλαμάς ξενυχτά στο ποιητικό εργαστήρι της οδού Ασκληπιού 3. Κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους του δημιουργικού κελιού του γράφει το επώδυνο “Γύριζε”. Ένα ποίημα κραυγή για τα τεκταινόμενα, με τόσο επίκαιρο χαρακτήρα σε ετούτη τη μετεκλογική μακάβρια πραγματικότητα. Πολλά τα κοινά σημεία και τέρατα της τωρινής με εκείνη την εποχή, το ξεκίνημα του 20ου αιώνα στην Ελλάδα. Η φτώχια, οι φόροι, η αναξιοκρατία, η ακρίβεια, κ.α. θυμίζουν εθνικό ξεπεσμό και κατατρώγουν τον ελάχιστο παρά του λαού. Η ιστορία, όπως φαίνεται, δεν καταφέρνει να διδάξει. Η ποίηση κάνει το χρέος της, ο εθνικός ποιητής Παλαμάς καταγράφει τον πόνο του αποκαρδιωμένος:
“Γύριζε – Αποκριτική γραφή” Κωστής Παλαμάς
“Εγώ γυρίζω, γυρίζω, και κάνω τον άνεμο κουβάρι…” Καρκαβίτσας (Από ένα γράμμα του)
Γύριζε, μη σταθής ποτέ, ρίξε μας πέτρα μαύρη,
ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ, το προσκυνά η πλεμπάγια,
η Αλήθεια τόπο να σταθή μια σπιθαμή δε θάβρη.
Αλάργα. Νέκρα της ψυχής της χώρας τα μουράγια.
Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει
το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·
κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,
στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.
Από θαμπούς ντερβίσηδες και στέρφους μανταρίνους
κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται.
Χαρά στους χασομέρηδες! Χαρά στους αρλεκίνους!
Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.
Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα,
ραγιάδες έχεις, μάννα γη, σκυφτούς για το χαράτσι,
κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα,
των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι.
Και δημοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι,
Και Μαμμωνάδες βάρβαροι, και χαύνοι λεβαντίνοι·
Λύκοι, κοπάδια, οι πιστικοί και ψωριασμένοι οι σκύλοι
Κι οι χαροκόποι αδιάντροποι, και πόρνη η Ρωμιοσύνη!…
Η χώρα και σήμερα κρέμεται στα μανταλάκια για να ξεπλύνει τις ανομίες της. Μια μερίδα λαού, μπροστά στην ανασφάλεια και την σύγχυση, ταυτίζεται με τον δήμιό της και αφηγείται τον αυτοκτονικό ιδεασμό της. Θα τα καταφέρει; Ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι φορούν μαύρες μπλερέζες.