ΠΟΙΗΣΗ : Με «Τα άλογα» του Πάνου Σταθόγιαννη *** Γράφει η Καλλιόπη Ι. Δημητροπούλου, Φιλόλογος – ποιήτρια – συγγραφέας
ΠΟΙΗΣΗ : Με «Τα άλογα»
του Πάνου Σταθόγιαννη
Γράφει η Καλλιόπη Ι. Δημητροπούλου
Φιλόλογος, ποιήτρια, συγγραφέας
ΠΑΝΟΣ ΣΤΑΘΟΓΙΑΝΝΗΣ
Ο Πάνος Σταθόγιαννης γεννήθηκε στα Λευκάκια Ναυπλίου το 1959. Σπούδασε Δημοσιογραφία και έκανε μεταπτυχιακά πάνω σε ζητήματα Κοινωνιολογίας της Μαζικής Επικοινωνίας. Έγραψε ποιήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα, σενάρια και ντοκιμαντέρ και στίχους για τραγούδια. Μετέφρασε Σλάβους -κυρίως- συγγραφείς. Πεζά και ποιητικά κείμενά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, σουηδικά, ρωσικά, βουλγαρικά, λιθουανικά και αραβικά. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Ας μελετήσουμε το ακόλουθο ποίημα, που γράφτηκε σε ύφος δημοτικού τραγουδιού με σύγχρονη ειρωνεία αλλά και με αποκαλυπτική φαντασία:
ΤΑ ΑΛΟΓΑ
Ποιανού ’ναι τούτα τ’ άλογα που μπήκαν στην αυλή μου; –
ρημάξαν τις τριανταφυλλιές, ήπιανε το πηγάδι,
με θειάφι απ’ τα ρουθούνια τους κάψανε τις εικόνες,
κι ένας μικρός μονόκερος μού γκρέμισε την πόρτα…
Μα εσύ, κακούργα, χαίρεσαι, που χάθηκε το βιός μου,
αρνείσαι όλα τα λόγια μου και τις υπογραφές μου,
λες πώς δεν είχα σπιτικό, δεν είχα ούτε πηγάδι,
δεν είχα ρόδα στην αυλή, μήτε εικονοστάσια.
Μην ήρθε πάλι ο Ιμπραήμ και πάει κατά τους βάλτους,
ή μήπως του Θεού ο Αμνός έσπασε τις σφραγίδες,
και βγήκε ο ίππος ο λευκός, και πάνω του ο τοξότης,
βγήκε ο χλωρός, βγήκε ο πυρρός, βγήκε μετά κι ο μέλας;
Μα εσύ μου λες πως ψεύδομαι, τα βγάζω απ’ το μυαλό μου,
κλαίγομαι να με λυπηθείς, που είμαι μοναχούλης,
κι απλώνεις μπλε στα βλέφαρα, βάφεις τα χείλη αίμα,
φοράς φρου-φρου κι αρώματα και πας στο πανηγύρι.
Τάχα να βγω μ’ ένα σπαθί, να σφάξω όσα προλάβω,
να πέσουν τ’ άλλα πάνω μου, να με ποδοπατήσουν,
ή να πιαστώ από ουρά, να αρπαχτώ από χαίτη,
ν’ αλλάξω πίστη και γενιά, να πάω με τους εχθρούς μου;
Μα εσύ την πλάτη μού γυρνάς και ρίχνεις μαύρη πέτρα,
πιάνεις καινούργιο έρωτα, “μωρό μου” τον φωνάζεις,
και λες – αν θέλω ας τρελαθώ, αν θέλω ας πεθάνω,
αφού ποτέ δεν φίλησα στο στόμα την ψυχή σου.
[Ανθολογία: Στις αμμουδιές του Ομήρου, (3.000 χρόνια ελληνικής ποίησης, εκδόσεις Οδός Πανός, 2003, Ανθολόγηση Γιάννης Υφαντής]
ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ
Το εξαιρετικό ποίημα του Πάνου Σταθόγιαννη, με τίτλο «Τα άλογα», παρουσιάζει, την εσωτερική καταστροφή ενός ανθρώπου που βιώνει εγκατάλειψη και ερωτική ματαίωση. Την διάψευση και αποδόμηση του αφηγητή. Η καταστροφή δεν είναι μόνο εξωτερική (άλογα) αλλά και εσωτερική (αγαπημένη). Τα άλογα λειτουργούν ως σύμβολα χαοτικών δυνάμεων (ιστορικών, μεταφυσικών ή ψυχικών) που διαλύουν ό,τι θεωρούσε ο ίδιος σταθερό: το σπίτι, την πίστη, τη μνήμη, ακόμη και την ταυτότητά του.
Παρούσα στο ποίημα η έντονη ερωτική ασυμμετρία. Η αγαπημένη του παραμένει αδιάφορη, έως σκληρή, απογυμνώνοντάς τον από κάθε νόημα. Ο ποιητής καταγράφει την απόλυτη μοναξιά του ανθρώπου απέναντι σε μια καταστροφή που μόνο εκείνος βλέπει, αλλά και τη συντριβή που επιφέρει ένας έρωτας που δεν είχε ποτέ αληθινή ανταπόκριση.
Την ψυχική κατάρρευση ενός ανθρώπου που νιώθει ότι η ζωή του καταστρέφεται, ενώ ο πιο κοντινός του άνθρωπος, όχι μόνο δεν τον πιστεύει, αλλά τον εγκαταλείπει.
Το αποτέλεσμα είναι ένας συνδυασμός συναισθηματικής ερήμωσης, υπερβατικών εικόνων και τραγιού-κωμικού τόνου, που οδηγεί σε μια ολοκληρωτική εσωτερική απογύμνωση.
Άξιος σχολιασμού ο τελευταίος στίχος, ο συγκλονιστικός νομίζω στίχος: «αφού ποτέ δεν φίλησα στο στόμα την ψυχή σου».
Δηλαδή, αφού δεν σε άγγιξα ποτέ πραγματικά. Δεν σε γνώρισα.
Η βαθύτερη πληγή, λοιπόν, σύμφωνα με τον ποιητή, δεν είναι τα άλογα, ούτε η καταστροφή, αλλά η ανυπαρξία αληθινής επαφής.