Το ποίημα της Κυριακής «Σύντροφε κοιμάσαι;» *** Γράφει η Καλλιόπη Ι. Δημητροπούλου, Φιλόλογος – συγγραφέας – ποιήτρια
Το ποίημα της Κυριακής
«Σύντροφε κοιμάσαι;»
Γράφει η Καλλιόπη Ι. Δημητροπούλου,
Φιλόλογος – συγγραφέας – ποιήτρια
ΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
Ο Άρης Αλεξάνδρου, με το πραγματικό όνομα Αριστοτέλης Βασιλειάδης, (Πετρογκράντ, 24 Νοεμβρίου 1922 – Παρίσι, 2 Ιουλίου 1978) ήταν Έλληνας αντιστασιακός, ποιητής, πεζογράφος και μεταφραστής έργων, κυρίως της ρωσικής λογοτεχνίας. Θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς Έλληνες συγγραφείς, με πολύ σημαντικό μεταφραστικό έργο. Το μοναδικό μυθιστόρημά του με τον τίτλο «Το Κιβώτιο» (1975), αποτιμάται ως ένα πραγματικά σημαντικό έργο της νεοελληνικής πεζογραφίας με διάχυτη την επιθυμία του για διαφύλαξη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Στην ποίηση του Άρη Αλεξάνδρου διακρίνεται έντονη η πικρία από τη διάψευση των ελπίδων, η ίδια πικρία που χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των ποιητών που βίωσαν τον ελληνικό εμφύλιο. Συγχρόνως, η ποίησή του χαρακτηρίζεται από έντονη ειρωνεία, μάλιστα σε ορισμένα σημεία φτάνει μέχρι τον σαρκασμό, ως προς όλα τα γνωστά κοινωνικά συστήματα.
ΣΥΝΤΡΟΦΕ ΚΟΙΜΑΣΑΙ; (ΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ)
Ήθελα να μου πεις, ξέρεις καμιά σελίδα μαρξισμού
Που να βουλιάζουνε οι λέξεις στο χαρτί
Σαν τη σιωπή μου
Στις κόρες των ματιών της;
Ο Πέτρος που κοιμάται στο τσιμέντο
Δίχως φόδρα στο σακάκι
Κάθε πρωί μου έκανε τράκα μια καλημέρα στα κλεφτά
Γιατί τον είχαν για προδότη
Βάλαμε τις στάμνες
Εκεί που έστρωνε την τρύπα κουρελού
Μιλάμε για την δήλωση
Τις ώρες που έμενε σκυφτός
Διαβάζοντας μια περσινή εφημερίδα
Τότε θα’ πρεπε να’ ταν που μας έπιασε βροχή
Ανάβοντας τσιγάρο είδα το πρόσωπό σου
Στο τζάμι της βιτρίνας
Κάτι ψιχάλες πέσανε στα μαλλιά σου και το σβήσανε
Δίπλα στις στάμνες που κρυώνουν το νερό
Βλέπω πως αν ήταν να διαλέξω
Θα γύριζα κοντά σου
Αν τα κατάφερνα να βρω το σπίτι μου
Θα σε έπαιρνα μαζί μου
Στο θάλαμο κρυώνουν
Με τα πόδια στις κουβέρτες
Με το παλτό στην πλάτη
Θέλω να σου γράψω
Μα τι σε νοιάζει εσένα η σιωπή του
Κάτω από τη βροχή;
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ
Το ποίημα μελοποιήθηκε από τον συνθέτη Μιχάλη Γρηγορίου, ανήκει στον δίσκο “Ανεπίδοτα γράμματα”, 1977 και σε ερμηνεία Αφροδίτης Μάνου και Σάκη Μπουλά.
Στο εσώφυλλο του δίσκου υπάρχει κείμενο του συνθέτη. Ακολουθεί ένα απόσπασμα του σημειώματος του συνθέτη που σχολιάζει την ποίηση του Άρη Αλέξάδρου:
«…Τα ποιήματα του Άρη Αλεξάνδρου υπήρξαν για μένα το κίνητρο για να καταπιαστώ μ’ αυτό το έργο. Γραμμένα τα περισσότερα στην εξορία είναι στην βάση τους γράμματα σε μια γυναίκα, δηλαδή ερωτικά ποιήματα. Ταυτόχρονα όμως αποτελούν και μια πολιτική μαρτυρία που δύσκολα μπορεί κανείς να αγνοήσει. Τα ποιήματα αυτά μου δείχνουν για μια ακόμα φορά πως πολιτική τέχνη δεν είναι αναγκαστικά μόνο η τέχνη που μιλάει άμεσα για τα πολιτικά πράγματα. Μέσα στο αδιαχώριστο σύμπλεγμα του πολιτισμού τα πολιτικά και τα πολιτιστικά συμβάντα ταυτίζονται γιατί αποτελούν διαστάσεις του ίδιου του συνειδητοποιημένου ανθρώπου που προσπαθεί να βελτιώσει ταυτόχρονα και τις υλικές και τις ηθικές συνθήκες της ζωής του…»
ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ
Από Γιώργο Βιδάκη (@OrpheusDionysus):
Ο Άρης Αλεξάνδρου στη δεκαετία του 1970, προς το τέλος της ζωής του, δούλευε ως συσκευαστής πακέτων στα υπόγεια του οίκου Hermes στο Παρίσι. Όταν ο προϊστάμενός του έμαθε για τη ζωή του, για τα βιβλία που έγραφε, τη φθαρμένη του υγεία, για τα χρόνια της εξορίας και της απομόνωσης, του πρότεινε μια πιο ελαφριά δουλειά, μια δουλειά πολυτελείας. Θα κάθονταν στην είσοδο του καταστήματος με την σεβάσμια ευγενική μορφή του και θα χαιρετούσε τους πελάτες – αυτό μονάχα. Κι όμως, ο Αλεξάνδρου αρνήθηκε – γιατί η θέση αυτή προϋπέθετε να φορέσει τη στολή του πορτιέρη, κι αυτός δεν φορούσε στολές, είχε περάσει στρατοδικείο, είχε πάει φυλακή για αυτό, είχε γράψει τον στίχο «Κυρ Λοχία, πάσχω από δαλτωνισμό / βλέπω τον κάθε στόχο ίδιο με την καρδιά μου». Κι έτσι συνέχισε να συσκευάζει πακέτα στο υπόγειο. Κι έπειτα, όταν έπαψε η δουλειά στην συσκευασία, ανέλαβε να καθαρίζει τα πεζοδρόμια στην είσοδο, ό,τι χαμαλοδουλειά να ‘ναι, αρκεί να φοράει τα δικά του ρούχα, αρκεί να μην φοράει στολή. Επίσης αξίζει να θυμόμαστε πως ο Άρης Αλεξάνδρου πέθανε στα 56 του χρόνια, από ανακοπή, σε ένα παρισινό δώμα τόσο φτωχικό όπου ο απινιδωτής των Πρώτων Βοηθειών δεν μπόρεσε να ανεβεί την στενή σκάλα. Όλα αυτά να τα θυμάσαι κυρίως όταν ακούς όλους τους βολεμένους, καθηγητές, συγγραφείς, εκδότες, διανοούμενους εν γένει, να μιλούν για αυτόν, να λέμε πως είναι ο πιο αληθινός ο πιο έτσι κι ο πιο αλλιώς, ο πιο σπουδαίος, τέλος πάντων – να μιλούν για αυτόν από τα ωραία τους σπίτια με τις φαρδιές σκάλες, φορώντας τις ωραίες τους στολές!