BIΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΚΡΙΤΙΚΗ *** ΦΩΤΗΣ Ι. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ: «OINOΣ  ΚΑΤΟΠΤΡΟΝ ΝΟΥ» – (Οίνος και Συμπόσια στην Ελληνική Αρχαιότητα – Ποιητικές και άλλες μαρτυρίες) *** Εκδόσεις Π.Κούλης  Πάτρα 2019  *** Σημείωμα   Λεωνίδα Γ.Μαργαρίτη

 

BIΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΚΡΙΤΙΚΗ

ΦΩΤΗΣ Ι. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ: «OINOΣ  ΚΑΤΟΠΤΡΟΝ ΝΟΥ»

(Οίνος και Συμπόσια στην Ελληνική Αρχαιότητα

Ποιητικές και άλλες μαρτυρίες)

Εκδόσεις Π. Κούλης  Πάτρα 2019

 

 

Σημείωμα   Λεωνίδα Γ.Μαργαρίτη

 

Έχω λάβει το παραπάνω βιβλίο του φίλου Καθηγητή και Συγγραφέα Φώτη Δημητρόπουλου με ιδιόχειρο  και φιλόφρονα αφιέρωση από το χρόνο έκδοσης του.

       Όμως υποχρεώσεις μου δεν μου επέτρεψαν να το μελετήσω γι’ αυτό και άργησα να κάνω μια ιδιαίτερη αναφορά σ’ αυτό του το έργο. 

Μετά τη μελέτη του, είμαι σε θέση να γράψω δυο λόγια για το έργο-μελέτη, του αγαπητού φίλου αντιπροέδρου πλέον της Εταιρείας Λογοτεχνών.

Ο συγγραφέας ξεκίνησε όπως και ο ίδιος ομολογεί στον πρόλογο του βιβλίου του ,από μια διάλεξη για το κρασί στην αρχαία Ελλάδα την οποία έδωσε μετά από παράκληση του συλλόγου φίλων οίνου και αμπέλου «ΟΙΝΟΠΙΩΝ».

Tέλικά  κατέληξε να μας παρουσιάσει μια πραγματεία γύρω από  τον οίνο και τα αρχαία συμπόσια .

Δεν περιορίσθηκε βέβαια σ’ αυτά αλλά  μας προσφέρει συγκροτημένα και  τα όσα έγραψαν τόσο πεζογράφοι, ιστορικοί και ποιητές για τον οινο και τη φιλοσοφία που αναπτύχθηκε γύρω από την κατανάλωσή του.

Το έργο ο συγγραφέας, αφιερώνει στους εγγονούς του Νικόλα και Αποστόλη με τη συμβουλή του  προς το «μέτρον άριστον» που δηλώνει  να κάνουν λελογισμένη χρήση του οίνου και να μην παρασύρονται σε  υπερβολές και καταχρήσεις  που κάνουν τον άνθρωπο να παρασύρεται και να θέτει τον εαυτό του εκτός  εαυτού.

Βέβαια όπως σημειώνει ο συγγραφέας του έργου ,οι σελίδες της ιστορίας του οίνου, για μια περίοδο χιλίων και πλέον ετών δεν είναι ίδιες .

Θα διαπιστώσει κανείς ότι από τους αρχαϊκούς χρόνους έως τους πρώτους μ. Χ αιώνες  η στάση των Ελλήνων απέναντι στο κρασί  άλλαξε  και οι απόψεις τους γι’ αυτό πολλές φορές ήσαν και αντίθετες.

 Και αυτό ήταν συνάρτηση αφ’ ενός της ιδίας της φύσης του κρασιού και αφετέρου της ροής των κοινωνικοοικονομικών πνευματικών και πολιτιστικών εξελίξεων.

Η σχέση των Ελλήνων με τον οίνο, το μέτρο η η κατάχρηση, η οίνωση ή η μέθη ώθησε  πολλούς φιλοσόφους και ποιητές-και νομίμως και τον καθένα από εμάς σήμερα, να προβληματίζονται όπως ο λυρικός ποιητής Θέογνις:

Οίνε άλλοτε σ’ επαινώ κι άλλοτε σε κατακρίνω

Γιατί καθόλου δεν μπορώ εχθρός η φίλος σου απόλυτα να είμαι.

Γιατί είσαι καλό και κακό. Ποιός μπορεί να σε κατηγορήσει;

Και ποιος ,αν έχει το μέτρο της σοφίας να σε εγκωμιάσει;

Σε κάθε περίπτωση πάντως το κρασί, όπως και η διατροφή των Ελλήνων προσδιόριζε και σηματοδοτούσε την εθνική τους ταυτότητα και τον πολιτισμό τους.

Ο Φιλόλογος και συγγραφέας Φώτης Δημητρόπουλος με το ερευνητικό του μάτι και τη διεισδυτική του ματιά, πέρασε μέσα από τις συγγραφικές ποιητικές εργασίες των αρχαίων αλλά  και των νεωτέρων Ελλήνων  και μας παρέχει μια πραγματεία για τον οίνο και τα παράγωγά του διαφόρων ειδών και ποικιλιών.

Η εργασία του αυτή στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε γραπτές μαρτυρίες, δηλαδή σε ιστορικά και λογοτεχνικά κείμενα της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας και σε πλείστες περιπτώσεις παραθέτει το αρχαίο κείμενο σε πρωτότυπο αλλά και πολλές φορές σε μετάφραση για να γίνεται κατανοητό από τους μη μυημένους στην αρχαία γλώσσα.

Βέβαια ο κάθε αναγνώστης με την παράθεση του πρωτοτύπου θα αποκομίσει  οπωσδήποτε κέρδος.

 Άλλωστε «οίνος φιλολόγους πaντας ποιεί τους πλέον πίνοντας αυτόν» (Αθήναιος 39d).

Στο κείμενο του έργου παρεμβάλλονται  αρκετές ενδιαφέρουσες τον αναγνώστη εικόνες ανάλογες προς το περιεχόμενο των πηγών.

 Παραστάσεις από αγγεία, νομίσματα γλυπτά δείγματα  της αρχαίας Ελληνικής Τέχνης που βρίσκονται σε μουσεία της πατρίδας μας η και του εξωτερικού.

Στο κείμενο του έργου, οι λέξεις οίνος και κρασί  είναι ταυτόσημες. Όπου βέβαια χρειάζεται γίνεται διάκριση  άκρατου και νερωμένου οίνου.

Οι αρχαίοι Έλληνες το νερό που χρησιμοποιούσαν για  το αραίωμα του κρασιού φρόντιζαν να προέρχεται από «σκιαράν παγαν» από κρήνην αέναον και απόρρητον η από «ψυχρον φρέαρ»

Έτσι μαζί με τη μίξη του κρασιού η αρχαίοι πετύχαιναν συγχρόνως και την ψύξη του.

Πολύ διαδεδομένη ήταν και η πρακτική να χρησιμοποιούν νερό που προέρχονταν από λιώσιμο χιονιού, το οποίο ως γνωστόν  συντηρούσαν ακόμη και το καλοκαίρι και το εμπορεύονταν.

Βέβαια όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας, στα μέσα του 6^ου αιώνα επινόησαν ένα αγγείο ειδικής κατασκευής που επιτρέπει την ψύξη του οίνου και  τη διατήρηση του σε ψυχρή κατάσταση όσο αυτός βρίσκονταν αποθηκευμένος σε μεγάλα στενόστομα αγγεία, στους αμφορείς ,προτού μεταφερθεί στους κρατήρες.

Οπωσδήποτε οι κρατήρες-ψυκτήρες δεν φαίνεται να  ήταν ιδιαίτερα συχνοί στην αρχαιότητα. Σποραδικά  απαντώνται και σε άλλες εποχές όπως  ένας βρέθηκε στη μυκηναϊκή Τίρυνθα και χρονολογείται στο 13^ο π.Χ. αιώνα.

Η εργασία του φίλου  μας,  είχε και βοηθούς από το οικείο περιβάλλον και ειδικότερα η κόρη του Χριστίνα  που φιλοτέχνησε το εξώφυλλο του βιβλίου με το σχεδιασμό ενός αμφορέα πανομοιότυπο ενός αρχαίου.

Nιώθουμε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε και ταυτόχρονα  να συγχαρούμε το φίλο συγγραφέα για το έργο του-τόλμημα χρονικής διάρκειας, που μετά από ενδελεχή μελέτη των αρχαίων κειμένων και αναφορά λεπτομερώς των πηγών, έτσι που θα είναι ευχερής η αναζήτηση κάθε ενδιαφερόμενου να ανατρέξει στα κείμενα των αρχαίων ελλήνων συγγραφέων.

Θα ήταν παράλειψη εάν δεν αναφέραμε  τον πλούτο των ποικιλιών των οίνων και παράλληλα των σταφυλιών από τα οποία προέρχονται.

Η εργασία του Φώτη  Δημητρόπουλου πρέπει να μελετηθεί από όλους τους νεοέλληνες που ενδιαφέρονται για  το κρασί  και όλες της ποικιλίες του και να απολαύσουν τα έργα και τις ήμερες των Αρχαίων προγόνων μας οι οποίοι είτε με νερωμένο είτε με άκρατο  οίνο, δημιουργούσαν, διασκέδαζαν και απολάμβαναν τη ζωή τους.