Το ποίημα της Κυριακής *** Γράφει η Καλλιόπη Ι. Δημητροπούλου – Φιλόλογος, συγγραφέας
Το ποίημα της Κυριακής
Γράφει η Καλλιόπη Ι. Δημητροπούλου
Φιλόλογος, συγγραφέας
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΡΙΑ
Με την ιδιαίτερη, πρωτότυπη και μεταϋπερρρεαλιστική ποίηση της Ελένης Βακαλό συναντήθηκα σχετικά αργά. Ίσως γιατί ήταν σιωπηρή η γυναικεία φωνή που διαφοροποιήθηκε από τον ποιητικό ρου της γενιάς της.
Ποίηση μοντέρνα, αφηγηματική, διαυγής, αφαιρετική, ερμητική και κατ’ εξοχήν αντιλυρική και αντισυμβολική.
Ή Νόρα Αναγνωστάκη σημειώνει: «Η Βακαλό πέρασε από τον παθητικό υπερρεαλισμό στην ενεργητική δημιουργία με μεγάλα έμφρονα βήματα, κρατώντας μόνον τα διδάγματά του.»
«Μέσα στον εικοστό αιώνα κυριάρχησαν ως δημοφιλείς, ποιητές –άντρες ποιητές– που χρησιμοποίησαν με μια πρόχειρη ευκολία το σύμβολο, και με ελάχιστη τέχνη τις αποφθεγματικές διατυπώσεις, δημιουργώντας μια αίσθηση στους ανθρώπους ότι αυτό είναι η ποίηση. Όμως έρχεται η Ελένη Βακαλό, η οποία ευτυχώς δεν είναι μόνη, για να μας δείξει πως η ποίηση είναι κοντά στο συμβάν και στο σώμα.
……
Η ποίηση της Ελένης Βακαλό, έτσι όπως περιέχει, και δένει, το αίσθημα, το σωματικό αίσθημα, τον συλλογισμό, τη θέση και τη μουσική, μας δείχνει ότι, μετά το σώμα, το αμέσως φυσικότερο πράγμα είναι η ποίηση.» Αυτά, μεταξύ άλλων σημειώνει και ο Χρήστος Σιορίκης.
Ας προβληματιστούμε από το ποίημα…
ΠΩΣ ΕΓΙΝΕ ΕΝΑΣ ΚΑΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΕΛΕΝΗ ΒΑΚΑΛΟ
Θα σας πω πώς έγινε
Έτσι είναι η σειρά
Ένας μικρός καλός άνθρωπος αντάμωσε στο
δρόμο του έναν χτυπημένο
Τόσο δα μακριά από κείνον ήτανε πεσμένος και λυπήθηκε
Τόσο πολύ λυπήθηκε
που ύστερα φοβήθηκε
Πριν κοντά του vα πλησιάσει για να σκύψει να
τον πιάσει, σκέφτηκε καλύτερα
Τι τα θες τι τα γυρεύεις
Κάποιος άλλος θα βρεθεί από τόσους εδώ γύρω,
να ψυχοπονέσει τον καημένο
Και καλύτερα να πούμε
Ούτε πως τον έχω δει
Και επειδή φοβήθηκε
Έτσι συλλογίστηκε
Τάχα δεν θα είναι φταίχτης, ποιον χτυπούν χωρίς να φταίξει;
Και καλά του κάνουνε αφού ήθελε vα παίξει με τους άρχοντες
Αρχισε λοιπόν και κείνος
Από πάνω να χτυπά
Αρχή του παραμυθιού καλημέρα σας
(Από τη Συλλογή Του κόσμου, 1978).
ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ
Η ποιήτρια μέσα από τους στίχους της εκφράζει τις ιδέες της, χρησιμοποιώντας τον αφηγηματικό τρόπο και την τεχνική του παραμυθιού.
Ο τίτλος μάς δίνει άμεσα και το θέμα του ποιήματος. Η Βακαλό παρουσιάζει τις διαδοχικές φάσεις, από τις οποίες περνά ο «μικρός και καλός άνθρωπος» ώσπου τελικά να γίνει κακός.
Ο τελευταίος στίχος καθώς και πολλά στοιχεία του ποιήματος, σχετικά με το περιεχόμενο και την έκφραση, προσιδιάζουν στα παραμύθια.
Πόσα άραγε παραμύθια, μάς κρατούν δεμένους στα άγονα μονοπάτια της ζωής υποκινούμενοι από τον φόβο και τον εφησυχασμό; Πόσες φορές προσπεράσαμε από φόβο την αλληλεγγύη και την προσφορά στη ζωή; Ας αναλογιστούμε πώς το κοινωνικό κατεστημένο αλλοτριώνει την ανθρώπινη ψυχή; Πώς μεταβάλλει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του αδύναμου, μικρού ανθρώπου; Ποια η υγιής αντίδραση;
Και το μήνυμα: Η ζωή μας, πλέοντας εγκλωβισμένη στα δίχτυα του φόβου, θα είναι ίδια με αυτή του παραμυθιού: Επίπλαστη, ρηχή, δίχως ουσία, όραμα και προοπτική.